Vandaag brengt onze smakenreis voor bijzondere theeën ons in
het koude Rusland…
In deze ruige land van Kozakken,sneeuw,ijs en ontberingen drinkt
men niet alleen Wodka,
O nee,wat men vaak niet weet is dat Rusland een geheel eigen rijke theecultuur
heeft …
Al sinds de late 17de eeuw worden in Rusland
stevige sterke zwarte theeën gedronken,
Zo als Lapsang Souchong.
Dat is een geurige zwarte thee die boven naaldhout of hars
wordt gerookt.
Op basis van deze theesoort maken de Russen er melanges van
in combinatie met weer andere zwarte theeën…
Afgezien van de zwarte theeën, bestaat er ook veel
belangstelling in Rusland voor de meer fijnzinnige oolongthee, wederom is deze
theesoort ook in verschillende melanges op de ‘’Russische theemarkt’’ te verkrijgen…
En als men thee drinkt in Rusland, dan doet men dat
traditioneel getrouw uit een samovar…
Over de herkomst van
deze ‘’warmwaterketel’’ bestaan vele verschillende verhalen en legendes, maar het
waarschijnlijkste is dat deze ketel afgeleid is van een Mongools komfoor…
De traditionele samovar bestaat uit een grote metalen ketel,
die met water wordt gevuld. In het midden loopt een verhitte cilinder die het
water dan warm houdt. Deze koker wordt gevuld met houtskool of een andere
brandstof welke onderin wordt aangestoken.
Aan de zijkant van de samovar zit een kraantje waaruit heet
water getapt kan worden. Bovenop de ketel staat een klein theeketeltje, waarin
een zeer sterk concentraat van thee in wordt gezet en bewaard. Op deze manier
blijven zowel thee als water warm zolang dat gewenst is.
Niet zelden laten de Russen hun samovar de hele dag beschikbaar
staan, zodat er aldoor thee geschonken kan worden. Een speciaal vast momentje
op de dag om het brouwsel te nuttigen
‘’oftewel teatime zo als de Engelsen het noemen’’is zo overbodig…
De thee wordt gezet in theeglazen met een houdertje.
Men vult het glas voor een kwart met het thee-extract
('zwarka') uit het kleine theeketeltje en voegt vervolgens het hete water
('kipjatok') uit het samovar toe tot de des gewenste sterkte. Dat men glazen
gebruikt in plaats van porceleinen kopjes komt omdat men op die manier de
sterkte van de thee beter kan zien.
De Russen nemen vaak eerst een klontje suiker of lepel jam alvoor
ze van de thee drinken.
Na een slok thee nemen ze vaak een van de traditionele ronde
koekjes die aan een slinger om de samovar hangen .
Thee is nog steeds een erg populaire drank in Rusland. Bijna
overal staat er wel een samovar klaar, voor een dorstige bezoeker.
Maar hoe kwam de thee toch in Rusland ?
De Russen leerden het brouwsel kennen rond dezelfde tijd als
de meeste andere Europese landen dat deden, maar op een geheel andere manier.
De thee kwam namelijk niet per schip maar over het land,in een karavaan per
kameel.
In 1618 trok er een kamelenkaravaan van kooplieden vanuit
Beijing via de onheilspellende Gobiwoestijn, dwars door de ijskoude Siberië
naar de Wolga.
Wonderbaarlijk genoeg kwam deze karavaan op zijn bestemming
aan. Hij bracht tsaar Alexis een verjaardagsgeschenk vanuit Mongolië:
tweehonderd pakken thee.
In eerste instantie wist de beste tsaar niet wat hij er mee
moest, in zijn ogen waren het tenslotte maar gedroogde bladeren, hij dacht
zelfs dat het een grap was …
Een diplomaat uit Mongolië stond er echter op dat de tsaar
eerst een kopje van het brouwsel probeerde, voordat hij een oordeel velde…
Van af de eerste slok die hij van het brouwsel proefte, was
de beste tsaar verkocht aan het toen nog nieuwe drankje…
De ontberingen van de kamelenkaravaan waren dus niet voor
niks geweest,
Want het bracht een rijke
theehandel tussen Rusland en China tot stand…
In 1689 werd dat nog eens officieel bezegeld met een
verdrag. De gewilde thee werd geruild voor bont. Hierna trokken er regelmatig
karavanen naar de grens bij Usk Kayakhta, waar de ruil plaatsvond.
Een karavaan bestond vaak uit twee- tot driehonderd kamelen.
Elke kameel droeg vier kisten tot zo'n 300 kg aan thee mee. Dat is erg veel thee,maar
amper genoeg om de dorst van de russen te lessen…
De reis vanaf de Chinese kweker tot aan de Russische klant duurde
tussen de zestien en achttien maanden, dus enige geduld was wel vereist.
De reden dat voor deze omslachtige manier van vervoer werd
gekozen, was om de kwaliteit van de thee te waarborgen.
In principe was vervoer per schip naar Rusland tenslotte ook
mogelijk, maar de vochtige, geteerde, en onaangenaam riekende scheepsruimten
waren lang niet ideaal voor de opslag van thee, en in Rusland wou men alleen
het beste kwaliteit thee hebben .
Het moge wel duidelijk zijn dat de thee er op deze manier niet
goedkoper op werd.
Daarom was het brouwsel aanvankelijk alleen wegelecht voor
de rijke aristocraten.
Toch groeiden de vraag en daarmee de voorraden snel.
zo snel zelfs dat de Russen vanaf de 19de eeuw zelfs meer
dan zesduizend kameelladingen thee per jaar weg slurpten .
Er kwam in 1903 een eind aan de omslachtige vervoer van de
kamelenkaravaan, door de Transsiberische spoorlijn tussen Rusland en China.
Voortaan zou het transsport van chinese goederen naar Rusland nog maar een week
duren.
De Russische dorst naar thee was daarmee voor het grootste gedeelte gelest…
We zullen de volgende keer onze ''smakenreis'' met de trein vervolgen, en meer over de ''Transsiberische spoorlijn'', en de ''oriental express''hebben,
en wat het heeft betekend voor de geschiedenis van thee...
Onze reis word dus vervolgt...
